Kümülatif Vergi Matrahı Nedir ve Nasıl Alınır?

Bir iş yerinde çalışan olarak başladığınızda belirli bir maaş üzerinden anlaşmayı gerçekleştirmeye çalışırsınız. Bu maaşın ne kadar olduğunu size net olarak söyleyebildikleri gibi brüt üzerinden de söyleyebilirler. İkisi arasında ise fark vardır. Size brüt olarak maaş miktarınız söyleniyorsa bu alacağınız net maaş değildir. Net maaşınızı hesaplamak için brüt maaşınız üzerinden kümülatif vergi matrahı hesaplamanız gerekecektir. Kümülatif vergi hesaplandıktan sonra net maaşınıza ulaşabilirsiniz. Bu noktada merak edilen sorulardan biri ise bu verginin ne olduğuna ve nasıl alınabildiğine yöneliktir. 

Yazı içinde kümülatif verginin ne olduğuna, kümülatif vergi matrahına ve bu matrahın nasıl alındığına ilişkin noktalar detaylandırılarak açıklanacaktır.

Vergi Nedir?#

Devletin kişilerden ya da kurumlardan belirli kanunlar çerçevesinde aldığı ücrete vergi denir. Verginin alınma amacı, kamu hizmetlerinin sağlanmasının ve yürütülmesinin devamlılığı içindir. Farklı yükümlülüklerle birlikte vergi ödemek her vatandaş ve şirket için zorunluluk taşır. Vergi türleri arasında ise şunlar yer alır:

• Katma Değer Vergisi (KDV)
• Gelir Vergisi
• Kurumlar Vergisi
• Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)
• Damga Vergisi
• Emlak Vergisi
• Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV)

Kümülatif Vergi Nedir?#

Kümülatif, kelime olarak yığılarak ve toplanarak ilerleyen anlamına gelir. Kümülatif vergi ise bir işçinin maaşından Genel Sağlık Sigortası ile İşsizlik Sigortasına aylık tekabül eden ücretin kesilmesidir. Bağlı olduğu vergi türü Gelir Vergisidir. Bu iki sigorta ödemesi sonucu düşen ücret sonrasında kalan pay, her ay bir önceki ayınkine toplanarak ilerleyecektir. Bu vergi Ocak ayından itibaren hesaplanmaya başlanır ve yıl sonunda kadar toplanarak devam eder. Ardından yıl sonunda sıfırlanır.

Kümülatif vergi kapsamına içine giren GSS (Genel Sağlık Sigortası) ve İşsizlik Sigortası oldukça önemli iki sigorta türüdür. Birisi sizin ve bakmakla sorumlu olduğunuz kişilerin sağlığını koruyan ve gözeten sigortayken bir diğeri işsiz kalmanız durumunda geçici olarak sizi idare edebilecek düzenli bir paraya sahip olmanıza olanak tanıyan bir sigortadır. Bu yönleriyle kişiler için önemli sigortalar olduğunu söylemek mümkündür. Peki bu sigortalar nedir ve kapsamları nelerdir? Aşağıdaki başlıklarda sigortalara ilişkin detaylı bilgilere erişebilirsiniz.

Genel Sağlık Sigortası (GSS) nedir?#

Kümülatif vergi kapsamında brüt maaşınız üzerinden kesilen Genel Sağlık Sigortası, sizin ve bakmakla yükümlü olduğunuz kişilerin hastane masraflarının devlet tarafından karşılanmasını sağlayan sigorta türüdür. Eğer 18 yaşın altındaysanız bu sigorta için ekstra bir ücret ödemenize gerek yoktur. Çocuk olduğunuz için zorunlu olarak devlet tarafından GSS karşılanır. 18 yaşından büyükseniz ve çalışmıyorsanız sigorta priminizi kendinizin yatırması gerekir. Ne kadar prim yatırmanız gerektiğine ulaşmak için ise gelir testi yaptırmalısınız.

Gelir testine göre 25 yaşını geçtiyseniz evli ya da bekâr olmanız fark etmeksizin asgari ücretin %3’ü kadar sigorta primi yatırmanız gerekir. Burada yapılan gelir testine göre ödeme durumunuz belirlenecektir. G0 veya G1 kategorileri vardır. Aile içindeki fert sayısına bölünen brüt asgari ücret sonrasında kişi başına asgari ücret tutarının 1/3’ü veya üstünde olanlar G1 kategorisine girer. G1 kategorisinde olanlar asgari ücretin %3’ünü öder. 1/3’ten daha az olanlar ise G0 kategorisine girer ve primleri devlet tarafından karşılanır.

İşsizlik Sigortası nedir?#

Herhangi bir iş yerinde çalışma sürecinde olan bir kişi, yapmış olduğu davranışlar veya daha farklı nedenlerin etkisiyle işsiz kalabilir. Kümülatif vergi kapsamında her ay düzenli olarak prim kesintisi yapılarak biriktirilen İşsizlik Sigortası bu noktada işlev görür. Kişinin yaşayabileceği maddi mağduriyetlerin önüne geçer. İşsiz kaldığı dönem boyunca normalde aldığı maaşın belirli bir oranını aylık olarak işçinin alabilmesine olanak tanır. Bu sayede yeni bir iş bulana kadar gelir elde etmiş olur. İşsizlik Sigortasından yararlanılması için iki şart vardır. Ya iş sözleşmesi kapsamında çalışan sigortalı kişi ya da banka sandıklarına bağlı olan sigortalı kişi olacaksınız. Bu iki kategoriden birinde olduğunuzda sigortadan yararlanabilirsiniz. Ayrıca sektörel olarak belirli mevsimlerde daha yoğun çalışanlar ve diğer mevsimlerde işsiz kalma ihtimalleri olanlar için isteğe bağlı İşsizlik Sigortası prim ödemesi alanı açılabilir.

İşsizlik sigortası için brüt maaş üzerinden %1 oranında prim kesintisi yapılır. Bu oran haricinde %2 oranında işveren ve %1 oranında devlet katkı alır. Bu primler her ay alınarak ilgili sigorta fonuna aktarılır. İşsizlik Sigortasından faydalanabilmek için T.C. vatandaşı olma şartı aranmaz. Burada istihdam edilebilen ve çalışma izni olan herkes primlerini ödeyerek sigorta kapsamına dahil olabilir. İşsizlik Sigortasını alabilmek için kişinin kendi kusuru olmadan işsiz kalmış olması gerekmektedir. İş sözleşmesi sonlanmadan 120 gün boyunca çalışıyor olması gerekir.

Kümülatif Vergi Matrahı Nedir?#

Bir iş yerinde maaşlı olarak çalışmaya başladığınızda iş yerinin size verdiği brüt maaşın ne kadarının vergi olacağını ifade eden kavrama matrah denir. Kümülatif vergi matrahı da kümülatif verginin miktarının hesaplanması için kullanılan yöntemi ifade eder. Hesaplama yapılırken sigortaların yol açacağı kesintiler hesaplanır. Ardından son kalan para kişinin maaşı olur. 

Kümülatif vergi matrahı nasıl hesaplanır?#

Kümülatif vergi matrahı hesaplamak için kullanılan bazı oranlar vardır. Bu oranlara uygun olacak şekilde hesaplama yapılabilir. Örneğin bir iş görüşmesinde size brüt maaşı söylediklerinde siz bu hesaplama ile kalan miktarı bulabilirsiniz. 

8000 TL brüt maaş için net para şu şekilde hesaplanacaktır:

Genel Sağlık Sigortası için yapılan kesinti %14 -> 8000*%14 = 1120

İşsizlik Sigortası için işçi payı olan kesinti %1 -> 8000*%1 = 80

Gelir Vergisi Matrahı: 8000 – (1120+80) = 6800TL net maaş olarak kayda geçer.

İşçinin maaşı 6800TL olarak kaydedilecektir. Bir sonraki ay bu ayda yapılan kesintiler toplanarak ilerler. Sigorta ücretleri bu şekilde ödenmiş olur.

Kümülatif Vergi Matrahını Taşımak Mümkün Müdür?#

Bir iş yerinde işe başladığınızda kümülatif vergi matrahını biriktirerek aylarınızı geçirirsiniz. Bu sizin için de bir güvence yaratmaktadır. Sigorta masraflarınızı karşılıyor olursunuz. Fakat iş yerinde bir sorun yaşadığınızda ve iş değişikliğine gitmek istediğinizde ödediğiniz bu tutarların taşınabilirliği sizin için bir sorun yaratabilir. Bu noktada iki farklı durum söz konusu olacaktır. Bunlardan ilki, eğer aynı iş yerinin farklı bir şubesinde çalışacaksanız taşınabileceği; bir diğeri ise farklı bir yere geçtiğiniz durumlarda bunun taşınamayacağıdır.

Farklı bir durum da aynı anda iki ya da daha fazla işte çalışıldığı koşullarda gerçekleşir. Burada da çalışan iki farklı yerden kümülatif vergi ödüyor olur. Bunlardan birini ödemesinin yeterli olduğunu düşünüp başvuruda bulunabilir. Fakat kanunlarda geçen daha fazla işte çalışılıyor olsa da her ikisi için bu verginin ödenmesine yöneliktir. Bu açıdan birini ödememe gibi bir durumdan söz etmek mümkün olmamaktadır.

Kümülatif Vergi Matrahı Nasıl Alınır?#

Yeni bir işe başladığınızda bu işte anlaşmaya gidilmeden önce sizden kümülatif vergi matrahı talep edilebilir. Özellikle daha önce bir işte çalıştıysanız son çalıştığınız işe dair bu matrah istenecektir. Kimi kurumlar buna ihtiyaç duymuyor olsa da ihtiyaç duyan kurumlara bunun dokümanını çıkararak iletebilirsiniz. Yıl içinde iş değişikliği yaptıysanız bu belge sizden talep edilebilir.